Liberalizmi, feminizmi, marksizmi, individualizmi, ateizmi, agnosticizmi, ekstremizmi, komunizmi, socializmi, fashizmi, totalitarizmi, racizmi — të gjithë këto ideologji rivale, të cilat përpiqen t’i përgjigjen pyetjes se çfarë do të thotë të jesh njeri dhe se si duhet të jetojmë. Kërkesa për përmbushjen e njeriut shprehet pjesërisht në këto ‘izma’ konkuruese, të cilat vetë janë rezultat i shizmave që qenë krijuar kur bota e vjetër, po ashtu e quajtur bota para-moderne, u zëvendësua me botë e re moderne. Në Perëndim, kërkimi për një përgjigje të asaj se çfarë do të thotë të jesh njeri filloi në mes të shekullit XVII me riformulimin e kuptimit greko-kristian të qenies njerëzore, shpirtit, botës dhe Perëndisë. Xhorxh Makari e artikulon kontekstin në një mënyrë tejet elokuente dhe ia vlen ta citojmë gjerësisht:

Më vonë kur mendimi antik grek u bashkua me krishtërimin e Etërve të Kishës një pikëpamje shpirtërore e natyrës së njeriut u bë një prej koncepteve sunduese në besimin perëndimor. Në botën e krishterë, shpirti ishte ‘nyja e universit’, linja unifikuese ndërmjet natyrës, njeriut dhe Zotit dhe atributi më i çmuar njerëzor. Megjithatë, nga mesi i shekullit të XVII të njëjtat besime u konsideruan si një burim i pasur i korrupsionit, konflikteve të pandërprera, terrorizmit dhe mizorive të përmasave të mëdha. Për dekada, sektet e krishtera zhvilluan luftëra me njëra-tjetrën mbi pretendimet rivale në lidhje me shpirtin dhe shpëtimin e tij…Ndërsa dikur shpirti dhe psika ishin kuptuar si sinonime, disa mendimtarë tani përparuan një ide radikale.

Po nëse mendja nuk është aq shpirtërore sa ç’është trupore? Apo nëse lënda e të menduarit të ekzistojë brenda mishit të njeriut? Si objekt, kjo mendje ende do të strehonte subjektivitetin njerëzor në njëfarë mënyre. E pajisur nga Zoti, ajo ende do të ishte material dhe për pasojë do të sëmurej dhe vdiste… Pasi moderniteti lindi teorinë e mendjes së materializuar implikimet qenë të rënda. Nëse nuk ishte shpirti, por një mendje e gabuar ajo që bën burrat dhe gratë të mendojnë, zgjedhin dhe veprojnë ashtu siç bëjnë, atëherë besimet e vjetra ishin të gabuara. Besimet në lidhje me të vërtetën dhe iluzionin, pafajësinë dhe fajin, shëndetin dhe sëmundjen, sunduesin dhe të sunduarin dhe rolet e individëve në shoqëri do të duhej të ndryshonin. [1]

Fjalia e fundit është ajo me të cilën dua të filloj, sepse teoria e mendjes së trupëzuar të Iluminizmit jo vetëm që shpuri në eliminimin e shpirtit dhe pjesës tjetër të botës transcendentale, por po ashtu edhe në humbjen e besimeve rreth të vërtetës dhe gjithçkaje tjetër. Një atmosferë dyshimi dhe pasigurie mbizotëroi dhe si rezultat njerëzimi hyri në një epokë të quajtur Epoka Sekulare. Prandaj, sekularizmi ishte produkti i parë i modernitetit dhe Iluminizmit.

Të kuptuarit e Epokës Sekulare

Nëse e kuptojmë me kujdes se çfarë është Epoka Sekulare, atëherë besoj se mund të bejmë një hap më afër kuptimit të saktë se si është e mundur që, megjithëse paraardhësit tanë myslimanë para modernitetit zotëronin më pak dituri për universin material dhe burime se sa ne, ata kishin më shumë bindje për besimin dhe fenë e tyre, gjë që u lejoi të ndërtonin dhe të linin një trashëgimi të një qytetërimi të rrënjosur, edhe pse, pavarësisht se ne kemi tani më shumë dituri dhe resurse, ne jemi të ndëshkuar me më pak bindje për veten dhe fenë tonë dhe prandaj ne kontribuojmë më pak për komunitetet tona tona dhe për civilizimin si një i tërë.

Shumica e njerëzve e kuptojnë laicitetin në mënyra të ndryshme. Në Europë, fjala “sekular” shënjon kontrollin e religjionit dhe institucioneve religjioze nga ana e shtetit. Sidoqoftë, në Amerikë sekularizmi shënjon thjesht ndarjen e kishës dhe shtetit. Por, kjo nuk na ndihmon të kuptojmë çfarë është sekularizmi. Kur ne themi që ne jetojmë në periudhën sekulare apo në kohë sekulare, çfarë do të thotë kjo? Është e dobishme të konsultohet Charles Taylor për një përgjigje kuptimplote të kësaj pyetjeje. Ai specifikon se janë tri komponente që përbëjnë periudhën sekulare në të cilë ne jetojmë. E para është se hapësira jonë publike është zhveshur nga çdo referencë të një realiteti përfundimtar apo transcendent. Kjo ka prodhuar pasoja shkatërrimtare për myslimanët në veçanti dhe për njerëzit e besimit në përgjithësi.

Në shoqëritë para-moderne, qytetërimet myslimane përmbanin hapësirën publike brenda të cilës kërkimi i përmbushjes përtej kënaqësisë së ngutshme njerëzore ishte normal, ku të jetuarit nënkuptonte zhytjen në kushtet sociale, ekonomike, politike dhe intelektuale që favorizonin një jetë shpirtërore dhe morale, dhe jo thjesht teori që ishin subjekt i rishikimeve vjetore e stinore. Në ato shoqëri, njerëzit ishin të angazhuar aktivisht dhe paprerë në përforcimin e sigurisë në botëkuptimin moral dhe shpirtëror që shpërfaqej në manifestime konkrete të ndryshme si arti, arkitektura, veshja, motivet, letërsia, poezia dhe madje, deri në një farë shkalle, muzika. Të jetuarit me një referencë aktive të Zotit dhe fusha transcedente që ekzistonte si një kornizë apo kusht për të jetuar, për të cilën nuk kishte alternativë reale. Sekularizmi ka dëbuar Zotin dhe çfarëdo reference të Tij apo të çfarëdo realiteti tjetër përfundimtar prej të gjitha sferave publike. Ashtu siç e thekson edhe Taylor:

Ndërsa organizimi politik i të gjitha shoqërive para-moderne ishte në një farë mënyre i lidhur, i bazuar, i garantuar në bazë të besimit në, ose bindjes ndaj Zotit, apo të ndonjë nocioni të realitetit përfundimtar, shteti modern perëndimor është i lirë nga kjo lidhje…Ose marrë nga një kënd tjetër, ndërsa ne funksionojmë brenda sferave të ndryshme të veprimtarisë — ekonomike, politike, kulturore, arsimore, profesionale, rekreative — normat dhe parimet që ne ndjekim, diskutimet me të cilat merremi, përgjithësisht nuk na referojnë neve tek Zoti apo të çfarëdo besimi religjioz; konsideratat për të cilat ne veprojmë janë të brendshme për ‘racionalitetin’ e secilës sferë — fitim maksimal brenda ekonomisë, përfitimet më të mëdha për numrin më të madh në arenën politike dhe kështu me radhë. [2]

Hapësirat dhe madje edhe koha zhvishet nga shenjtëria që për mijëvjeçarë kishte funksionuar si një kujtesë për jetën që do të vinte. Për këtë arsye, Periudha Sekulare është një periudhë në të cilën njerëzimi më nuk kërkon përmbushje jashtë kësaj bote apo përtej gjendjes njerëzore. Humanizmi në vetvete ështe lokusi i kërkimit të kuptimeve dhe qëllimeve. Të gjitha lëvizjet dhe kënaqësitë janë reduktuar në konceptin Kuranor të vetes dhe tekave të saj, nefsit dhe heuā-së.

Komponenti i dytë i sekularizmit është një rënie e përgjithshme e besimit në Zot dhe në praktika religjioze ndërmjet vetë besimtarëve. Ky fenomen është një konsekuencë e komponentit të parë. Besimi në vetvete është bërë një subjekt i vështrimit në kuptimin ‘racional’ dhe si rezultat ai ballafaqohet me mosbesimin, jo vetëm në teori por edhe në praktikë. Kjo nuk do të thotë që nuk ka pasur jobesimtarë në shoqëritë para-moderne myslimane. Thjesht do të thotë që mosbesimi në shoqëritë myslimane në të kaluarën nuk ishte normalizuar aspak. Unë jam duke e përdorur mosbesimin për të shënjuar jo diversitetin në besim, por refuzimin e nocionit të Zotit apo refuzimin e një realitetit përfundimtar transcendent.

Edhe në Evropën Perëndimore nuk kishte ndonjë koncept për ateizmin deri në shekullin e XVII. Ishte e pakonceptueshme në Evropën para-moderne që dikush të mos besonte në Zot. Në Epokën Sekulare, besimi dhe mosbesimi në Zotin jo vetëm janë njësoj të përfytyrueshëm, por edhe barazisht të pranueshëm. Pranueshmëria masive në shoqëri e mosbesimit dhe pasigurisë së besimit është e normalizuar tashmë. Periudha Sekulare prodhon kaq shumë opsione të vlefshme për atë se çfarë do të thotë të jesh njeri, që vetë myslimanët kanë pranuar shumëllojshmërinë e opsioneve në vend që të dyshojnë opsionet. Angazhimi ynë në një shumëllojshmëri mënyrash të menduari dhe të qenuri na ka tërhequr në dyshim. Ka kaq shumë alternativa aq sa siguria (jeḳīn) në besim nuk është më një e dhënë. Ne madje dyshojmë nëse siguria ekziston, sepse shumica e njerëzve janë të pasigurt dhe duket se jetojnë përsosmërisht të lumtur në gjendjen e dyshimit. Futni edhe komponentin e tretë të periudhës sekulare: kushtet e reja të besimit.

Ky përbërës final është prania e këtij dyshimi që vjen në shtëpi për të jetuar. Sekularizmi përfshin jetesën në kushte ku dyshimi është normë dhe, për shkak se është normalizuar, bëhet i pranueshëm dhe i drejtë. Si mysliman, që nga emigrimi i Profetit Muhamed (paqja dhe bekimet qofshin mbi të) nga Meka në Mendine deri menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore, ne kemi qenë gjithmonë një popull që ka jetuar në një shoqëri ku besimi në Zotin nuk është sfiduar kurrë seriozisht. Tani, ka pak vende në botë ku ekziston një gjë e tillë. Ky fenomen është quajtur Efekti Nova. [3] Sepse Epoka Sekulare ka çuar në barabitjen e kundërshtive polare të ortodoksisë dhe mosbesimit, një shumëllojshmëri të opsionesh të tjera janë shfaqur për të mbushur boshllëkun.

Më pëlqen ta ilustroj këtë me analogjinë e vajtjes në ushqimore për të blerë drithëra. Në të kaluarën, kishte vetëm dy deri në tri varietete drithërash. Sot, në gjithë dyqanet ushqimore, ka aq shumë varietet drithërash, sa që të gjitha dyqanet tani kanë pjesë të tëra për drithëra. Kur futeni nëpër korridore dhe i këqyrni këto varietete, prezenca, në kuptimin e plotë të fjalës, e dhjetëra varieteteve (dhe qindra nëse shtoni edhe masat për familje dhe pakot e vogla) është e mjaftueshme që të të lerë të pavendosur dhe të dyzuar për minuta të tëra, ose t’ju shpjerë në pikën që ju largoheni. Paraardhësit tanë do të tmerroheshin kur të kuptonin se Epoka Sekulare ka komplikuar gjërat që kanë qenë aq të parëndësishme si p.sh. çfarë të hash për mëngjes. Gjërat e parëndësishme janë bërë aq të komplikuara sa që ne jemi kushtëzuar për të hedhur poshtë nënshtrimin dhe pranimin e autoritetit hyjnor. Efekti Nova na shtyn të eksplorojmë gjëra të reja bazuar në një mori alternativash që shfaqen para nesh dhe kështu niveli i sigurisë pas korrektësisë të zgjedhjeve tona është zvogëluar.

Kërkimi i sigurisë në domethënien e të qenurit njeri

Pra, çfarë do të thotë e gjithë kjo për gjendjen e myslimanëve që jetojnë në një Epokë Sekulare? Së pari, kjo do të thotë që ne jetojmë pa përkujtesa të vazhdueshme shoqërore ose referenca për Zotin. Së dyti, ne jetojmë nën kushte sociale ku besimi dhe mosbesimi janë të konsideruara rivalë të barabartë, dhe kjo ndikon jo vetëm tek ne, por edhe tek brezi i ardhshëm. Së treti, Efekti Nova do të thotë se gjithnjë e më shumë zgjedhje si alternativa për mënyrën e jetesës që pretendojnë të sigurojnë një jetë të kënaqshme për qeniet njerëzore bëhen të disponueshme.

Përgjigjet për pyetjet ‘çfarë do të thotë të jesh njeri’ dhe ‘si të jetosh në përputhje me këtë’ bëhen “të gjitha ose ndonjë nga të mësipërmet” në vend të thjeshtë “zgjedhjet a, b, ose c.” Ne si myslimanë jetojmë në kushte të ndryshme nga paraardhësit tanë. Dallimi ndërmjet para-modernizmit dhe modernizmit përfshin dallime jo vetëm në pyetjet që shtrojmë, por si dhe në cilat kushte ato shtrohen. Ne bëjmë pyetje morale mu sikurse bënë paraardhësit tanë, por llojet e pyetjeve morale që ne i shtrojmë janë të ndryshme për shkak se kushtet që i shkaktojnë këto pyetje na shtyjnë të hedhim dyshime mbi përgjigjen edhe para se të jepet përgjigja.

Megjithatë, ka një zgjidhje për këtë sëmundje të dukshme. Zgjidhja është injorimi i opsioneve dhe kërkimi për vetësiguri. Në shpalljen e parë të Kuranit, neve na është shpalosur gjendja paradigmatike e qenies njerëzore si qenie që mëson — një kusht paraprak për të dalë nga dyshimi. Kurani thotë: Ai ia mësoi njeriut atë që nuk e dinte.[4] Profeti paqja dhe bekimet e Zotit qofshin mbi të, tha: braktise atë që të bën të dyshosh për atë që nuk të bën të dyshosh.[5] Dyshimi, i quajtur shekk në Arabisht, është një fazë që është dy hapa larg nga siguria në Islam. Kur dikush e lë dyshimin, atëherë ai hyn në fazën e besimit (ḍhann). Kjo është një hapësirë e mprehtë, sepse besimi mund ose jo të justifikohet siç duhet. Ndërsa besimi rritet në intensitet bëhet bindje (ghalabet ḍhann). Bindja e përshkruar matematikisht nga disa dijetarë është të luhaturit ndërmjet 75–98% për vlefshmërinë e besimit të dikujt. Kur dikush arrin nivelin e 99%, siguria (jeḳīn) është realizuar.

Referimi për sigurinë shfaqet në tri mënyra të ndryshme në Kuran. E para, është siguria e bazuar në njohuri dhe mësim. Kjo është e quajtur në Kur’an, ´ilm el-jeḳīn. [6] Mësimi përfshin konceptimin e saktë dhe gjykimit e duhur për një gjë. Për të arritur këtë, ne duhet të sigurohemi që ne i kuptojmë dhe i përcaktojmë konstruktet relevante siç duhet, një veçori që normalisht është aspekt qendror në çfarëdo kursi në logjikën aristoteliane. Aftësia për të konceptuar në mënyrën e duhur konceptet shpie në aftësinë tonë për të përcaktuar saktësisht terminologjinë dhe kjo, nga ana tjetër, rrit aftësinë tonë për të folur dhe formuluar pohimet dhe në këtë mënyrë për të arsyetuar me saktësi. Kjo është thelbësore për të njohur dhe kuptuar. Ne jetojmë në një epokë në të cilën Efekti Nova ka prodhuar kaq shumë pasiguri dhe dyshim deri në pikën ku një shumicë njerëzish nuk kuptojnë dhe nuk mendojnë. Në thelb, ne jemi bërë tashmë një shoqëri që nuk “di”. Epoka Sekulare na ka kushtëzuar të mendojmë ndryshe. Rrjedhimisht, arritja e sigurisë bëhet një sipërmarrje e vështirë.

Forma e dytë e sigurisë bazohet mbi vëzhgimin dhe është quajtur në Kuran, ´ajn el jeḳīn. [7] Ky nivel sigurie lind nga një shkallë e lartë bindjeje që buron nga dëshmimi i një fenomeni. Pjesa dërrmuese e inputeve shqisore është vizuale. Dëshmimi i fenomeneve lehtësojnë bindjen në vlefshmërinë ose në realitetin e tyre. Megjithatë, nëse mjedisi dhe fenomenet që ne i dëshmojmë në baza ditore, si përshembull strukturat arkitekturore, mediat sociale dhe madje edhe arti janë të privuara nga referencat e shenjta, atëherë ne e zvogëlojmë veten në një siguri në vetëm fenomenet materiale. Për më tepër, problemi është se kuptimi i realitetit në të vërtetë është dëmtuar, sepse në Epokën Sekulare ne jemi bërë kaq skeptikë saqë ne e shqyrtojmë edhe dëshminë tonë të gjërave deri në atë masë saqë ne humbasim çdo bindje për të dëshmuar diçka, në radhë të parë. Prandaj, asgjë përveç dështimit nuk mbetet dhe mbretëron. Kjo kthehet tek dëmtimi i bërë nga Epoka Sekulare në marrjen e referencave për Zotin dhe sferën transcendentale nga hapësira publike. Ajo e vështirëson sigurinë bazuar mbi dëshmitë e ngjarjeve spektakolare.

Forma e tretë e sigurisë në terma Kuranore është ḥaḳḳ el jeḳīn. [8] Kjo i referohet sigurisë që lind si rezultat i përvojës personale. Përvojat tona janë zhvendosur në mënyrë drastike nga ato të paraardhësve tanë. Epoka Sekulare ka ndryshuar besimin tonë në përvojat shpirtërore dhe në shumë raste ndërpersonale dhe natyrore. Ne shkojmë për të parë një film horror për t’u frikësuar, sepse ne dëshirojmë artificialitetin e një filmi horror. Por, njerëzit që besojnë në posedim dhe xhinët nuk kanë nevojë të shikojnë filma rreth aktivitetit paranormal. Ne përpiqemi dhe madje udhëtojmë për të marrë përvojat më të thjeshta që ishin dukuri e përditshme për paraardhësit tanë para-modernë. Ne jemi larguar dhe shkëputur nga përvoja shpirtërore dhe e kemi shkëmbyer atë me rutinën e racionalizuar. Ç’është më e keqja është se ne e kemi pranuar këtë gjendje të privimit nga përjetimi i asaj që është përtej kësaj jete të përkohshme. Ne jemi të kënaqur me të jetuarin në masë të plotë materialisht, por jo duke përjetuar thellësitë e saj shpirtërore.

Epoka Sekulare është një periudhë në të cilën humanizmi i vetëmjaftueshëm, i përkufizuar nga standardet që ndryshojnë shpesh, është i mjaftueshëm. Kjo do të thotë se në të vërtetë ka pasur një ndryshim në objektin e përvojës. Epoka Sekulare nuk dëshiron më që njerëzit të angazhohen në përvoja shpirtërore, transcendente, thellësisht intelektuale. Objekti i përvojës tani është vetë personi-njeri. Është një version i radikalizuar i individualizmit. Jo vetëm që jam i interesuar vetëm për veten, por vetëm triniteti i im, vetja ime dhe unë vetëm mund të më mjaftojë mua. Është inversioni i fundit i sistemit eskatologjik islam: Unë e shpërblej dhe e dënoj veten time. Në thelb, jeta për mua është në ngjitjen në një shkalle më të lartë të kënaqjes së vetes dhe duke gjetur rehati në veten time — asgjë jashtë meje nuk ka shumë rëndësi më. Humanizmi i vetë-mjaftueshëm jo vetëm që është një opsion në Epokën Sekulare, por është një opsion i disponueshëm dhe pothuajse dominues. Çdo qëllim apo objektiv përtej lulëzimit njerëzor bëhet shumë i vështirë për t’u konceptuar. Kjo e largon qëllimin nga siguria në diçka krejtësisht të pasigurt, sepse vetja është e prirë për paqëndrueshmëri.

Tani ne po jetojmë në një epokë ku këto tre forma të sigurisë Kuranore janë zhdukur dhe kjo i shtron pyetjet e mëposhtme: si mund ta rimarrim në Epokën Sekulare sigurinë dhe format e saj ashtu siç artikulohen në Kuran? Cilat janë mundësitë dhe pamundësitë e llojeve të caktuara të përvojave në Epokën Sekulare?

Islami dhe Mburoja e Sigurisë

Siguria përmendet njëzet e shtatë herë në Kuran. Profeti Muhammed (paqja dhe bekimi i Zotit qofshin mbi të) dhe për pasojë, pasuesit e tij, janë nxitur nga Kurani që të “adhurojnë Zotin tuaj derisa të vijë ajo që është e sigurtë (el jeḳīn)”.[9] Çfarë është e sigurtë në këtë ajet shënjon dy gjëra sipas dijetarëve të ekzegjezës kuranore.[10] Shënjuesi i parë është vdekja. [11] Vdekja është përgjigja përfundimtare për atë që do të thotë të jesh njeri. Pa marrë parasysh se çfarë ndërtojmë dhe çfarë bëjmë, të gjithë ne duhet të merremi në përgjithësi me vdekjen dhe në mënyrë individuale ne të gjithë do të vdesim. Prandaj, domethënia fillestare është të jemi besimtarë të qëndrueshëm dhe të qëndrojmë të palëkundur nga parimet, praktikat dhe bindjet tona përgjatë takimeve me vdekjen e të tjerëve dhe derisa edhe ne të vdesim.

Shënjuesi i dytë në ajet është vetë siguria.[12] Kjo do të thotë që roli i ritualit të adhurimit të vazhdueshëm (ibādeh) në Islam, në baza ditore, është të lehtësojë dhe të përforcojë sigurinë në të gjitha format e saj. Së pari, ne duhet të mësojmë se si të kryejmë ritualet e adhurimit, atë çfarë e vërteton atë, atë që e zhvlerëson, si mund të përmirësohemi në cilësinë e performancave tona rituale dhe të ngjashme. Ne, gjithashtu, duhet të mësojmë për Kush është Ai që ne po e adhurojmë dhe përse; çfarë saktësisht është ajo që e dallon Zotin nga bota dhe çfarë ka për të thënë zbulesa e fundit për gjithë këtë. Kjo e lehtëson sigurinë në një nivel. Atëherë ne duhet të praktikojmë atë që mësojmë dhe praktikojnë të tjerët. Kjo do të sjellë dëshmitë tona për një nivel të bindjes sonë dhe të të tjerëve që do të na frymëzojnë neve, në këtë mënyrë duke na lehtësuar sigurinë në dëshmitë e ngjarjeve spektakolare.

Përfundim

Epoka Sekulare ka zhvendosur fokusin nga jeta e amëshueshme në jetën e tanishme. Al-Attasi e analizon këtë zhvendosje në një mënyrë shumë të saktë, siç shpjegon ai,

Termi sekular, nga fjala latine saeculum, përcjell një kuptim me një konotacion të shënuar të dyfishtë të kohës dhe vendndodhjes; koha që i referohet kuptimit të saj “tani” ose “aktuale”, dhe sensit të vendndodhjes “bota” ose “e botës”. Kështu, saeculum do të thotë “kjo periudhë” ose “koha e tashme” dhe kjo epokë ose koha e tanishme i referohet ngjarjeve në këtë botë dhe gjithashtu do të thotë “ngjarje bashkëkohore”. Sekularizmi është përkufizuar si çlirimi i njeriut nga kontrolli fillimisht fetar e pastaj metafizik mbi arsyen dhe gjuhën e tij. Sekularizimi përfshin jo vetëm aspektet politike dhe shoqërore të jetës, por edhe në mënyrë të pashmangshme atë kulturore, ngase ajo tregon humbjen/zhdukjen e përcaktimit fetar të simboleve të konfigurimit kulturor. [13]

Fjalia e fundit është e rëndësishme për ne për të reflektuar mbi të. Të qenurit efekti i sekularizmit kulturor nënkupton që ajo ndikon në ndryshimin e vlerave që janë konstrukte që përcaktojnë të mirën dhe të keqen; se ndikon identitetin dhe simbolet; dhe kjo gjuhë, gjithashtu, vetë ndikohet, si dhe kuptimi ynë i roleve gjinore dhe tani edhe të gjinisë. Sidoqoftë, përveç gjithë këtyre, ajo cfarë është më serioze është se vetë ndërgjegjja është ndikuar. Muslimanët amerikanë kanë një nocion tjetër nga paraardhësit tanë se çfarë do të thotë të jesh musliman. E gjithë kjo është e rrënjosur në faktin se ka pasur një zhvendosje dramatike që shkaktoi një ndryshim në kushtet e besimit. Hapësirat publike, një rënie në besim dhe praktikë dhe kushtet e reja të qeverisjes kanë kontribuar në kthimin tonë të brendshëm në humanizëm, për të lundruar në zgjedhjet e shumta që ekzistojnë aktualisht, të cilat ngadalë kanë gërryer ndjenjën tonë të sigurisë në besim dhe fe për të përcaktuar vlerat tona për neve.

Parimet me të cilat na përcaktojmë se çfarë të besojmë ose të bëjmë, duhet në fund, siç shpesh thuhet, të jenë parime të krijuar nga vetja jonë. Pasi Iluminizmi e ka kapërcyer nocionin që ato na janë imponuar nga një qenie më e lartë dhe Revolucioni Shkencor tregoi se ata nuk mund të ç’lexohen nga pëlhura e botës, e cila tashmë shihet të jetë në mënyrë normative memece dhe e lirë nga udhëzimet, pashmangshëm përfundimi duket që ne vetëm duhet të jemi burimet e tyre. Autoriteti i çdo parimi të mendimit dhe veprimit është një autoritet që ia dhurojmë vetvetes. [14] Sepse ne mbështetemi te vetja, dyshojmë më shumë dhe siguria bëhet më e largët.

Siguria arrihet përmes njohurive të fituara nëpërmjet të mësuarit, jo përmes sqarimeve të shkurtra, thashethemeve dhe retorikës. Siguria shtohet nga praktika e duhur fetare, jo nga një qëndrim idiosinkratik i shkëputjes-përfshirjes. Siguria arrin zenitin e saj me përvoja me të vërtetë të thella, reflektuese, transhendentale, e jo takime episodike me të tjerët në mediat sociale dhe produksionet fantastiko-shkencore. Këto forma të sigurisë dhe ndjekja e vetë sigurisë duhet të qëndrojë, derisa siguria jonë të takojë atë që është përfundimisht e sigurtë për ekzistencën tonë — fundin e saj.

Përktheu nga gjuha angleze: Mirlind Behluli

*KHALIL Abdurrashid ka përfunduar studimet e nivelit Master në Ligj Islam në Universitetin e Marmarasë, Turqi dhe është Master i Arteve në Studimet për Lindjen e Mesme dhe Master i Filozofisë në Ligjin Islam kryer në Universitetin e Kolumbias. Ai është profesor i Ligjit Islam në Universitetin Metodist të Jugut dhe dekan i Seminarit Islam të Amerikës.

Referencat

[1] Makari, George, Soul Machine: The Invention of the Modern Mind, New York, W.W. Norton & Company, 2015, pg. xii-xiii.

[2] Taylor, Charles, A Secular Age, Cambridge, Harvard University Press, 2007, pg. 1–2.

[3] Ibid, pg. 302.

[4] Quran 96:5.

[5] Naëaëi, The Complete 40 Hadith, London, 1998, Hadith 11.

[6] Quran 102:5.

[7] Quran 102:.7

[8] Quran 56:95

[9] Quran 15:99

[10] See the two views in Tafsir al-Tabari and al-Bahr al-Madid (Ibn Ajiba).

[11] Ibn Jarir al-Tabari, Al-Jami al-Bayan fi Ta’weel al-Quran, Beirut, Dar al-Kutub al-Ilmiyyah, vol. 7, 1971, pg. 554.

[12] Ibn Ajiba, Al-Bahr al-Madid, Beirut, Dar al-Kutub al-Ilmiyyah, 2005, vol. 3, pg. 414.

[13] Al-Attas, Syed Muhammad Naquib, Islam and Secularism, IBFIM, Kuala Lumpur, 2014, pg.17.

[14] Larmore, Charles, The Autonomy of Morality, Cambridge University Press, Neë York, 2008, pg. 1